(1984/1) Er heeft onder nr. 7706450 een octrooi
bestaan getiteld: "Langs een vliegertouw beweegbare
inrichting". De eerste alinea van het octrooi luidt
als volgt: 'Ten uitstaande vlieger zou voor verschillende
doeleinde, zoals het verspreiden van strooibiljetten, het
uitvoeren van reeksen meteorologische waarnemingen, enz.
bruikbaar zijn. Indien een gemakkelijk langs het touw van
de uitstaande vlieger op en neer beweegbare inrichting
ter beschikking zou staan." Vervolgens wordt in
ingewikkelde bewoordingen de konstruktie en werkwijze
beschreven van een vlinderachtige boodschapper. De
redenering doet een 100 jaar oude curiositeit vermoeden,
maar het patent stamt merkwaardigerwijze uit 1977. Het
toont aan dat het gebruik van vliegers sinds de 70er
jaren meer in de belangstelling komt, ook voor z.g.
"nuttige" doeleinden, hoewel het nut van dit
soort octrooiaanvragen toch meer in de richting van de
speelgoed fabrikanten gezocht moet worden. De
gepatenteerde boodschapper toont wel een nieuwe en
effektieve methode voor het ontspannen van zeilen. In het
hobbyblad VT heeft jaren geleden een artikel gestaan dat
uitgebreid de bouw van een gelijksoortig apparaat
beschrijft. De boodschapper die hier behandeld wordt is
wellicht wat overdreven gekompliceerd maar de 4 blzn.
lange tekst beschrijft de bouw tot op het laatste
schroefje waarbij een aantal handige tips aan het licht
komen. Er zijn vele manieren om een langs de vliegerlijn
beweegbare inrichting te bewerkstelligen. Welke oplossing
je kiest als je er een gaat maken hangt af van wat je er
mee wilt gaan doen, welke mogelijkheden je hebt kwa
gereedschap, trekkracht van je vliegers en zelfs wat
vervoer betreft naar het vliegerveld. Voor de door mij
ontwikkelde boodschapper is het uitgangspunt geweest dat
hij in staat moet zijn een flinke last mee te voeren en
gemakkelijk te vervoeren in gedemonteerde toestand. De
klapvleugel is na wat geëkperimenteer met allelei
zeilvormen als favoriet naar voren gekomen. De
vleugelvorm zoals in fig geeft de boodschapper een
ongekende stabiliteit hetgeen hem geschikt maakt als
fotokamera-platvorm; ook schaalvergroting levert kwa
konstruktie geen problemen op (een van mijn klapvleugels
tilt zo'n 3 kg langs een steile lijn tot 200 m). Heel
anders reageert het rolgordijn dat ontwikkeld is met het
oog op eenvoud en en snelheid. Een rolgordijn heeft een
vrijwel minimaal gewicht/oppervlak verhouding voor
boodschappers, gaat snel omhoog, keert echter ook snel
weer terug naar het aardoppervlak aangezien het zeil tot
niets reduceert. Heb je echt zin in knutselen, dan zijn
er nog veel merkwaardige apparaten denkbaar. Eenvoudige
parachute-lanceerders, miniboodschappers van dun
ijzerdraad of zelfs perpetuem~mobile's, de boodschapper
die op de gebruikelijke manier omhoog beweegt, bij de
vlieger inklapt of vouwt, terugkeert en ergens op weg
naar de grond weer een stop in de lijn treft om daarna
weer omhoog te bewegen enz. Dit moet mogelijk zijn maar
een werkend model heb ik nog niet gezien, knutselaars
worden bij deze uitgedaagd. Dat geldt overigens ook voor
iedere bezitter van afwijkende boodschapper-modellen.
Vrije-tijd courier
Materiaal: Vurenhout, lat van 1 bij 2 cm. flet frame
(1) is 72 cm lang. Voor en achter zijn twee vliegertouw
geleiders (2) geplaatst. De Courier hangt met behulp van
twee triplex wielen (3) aan de vliegerlijn. Deze wielen
bestaan ieder uit 4 mm dikke schijven, de buitenste 0 10
cm, de middelste 0 6 mm. De vleugelbevestiging (4) is
uiteraard zodanig dat de vleugels kunnen inklappen, maar
ook de instelhoek met wind is door middel van vleugelmoer
(5) te variëren. De ontspaninrichting bestaat uit een
voeler (6) die via twee ijzerdraden de eigenlijke
ontspanhaak (7) bedient. Aan de ring die de ontspanhaak
al dan niet vasthoudt zitten drie touwtjes, één door
het gat achter in het frame naar iedere vleugel en de
derde ook via dit gat naar de spanner (8). Dit gespannen
touwtje zorgt ervoor dat de ring bij weinig of geen
grondwind niet vroegtijdig van de haak valt. De vleugels
(twee grote en twee kleine) zijn gevormd uit rondom
gebogen ijzerdraad bespannen met dun plastikfolie. De
totale uitgeklapte spanwijdte is 75 cm. Het
vleugeloppervlak kan aan de heersende windsterkte worden
aangepast door de kleine vleugel achter de grote te
draaien.
patent-ferry
Het frame bestaat uit een min of meer Uvormige ligger
(staal, hout of bamboe). Twee vleugels zijn draaibaar
gemonteerd aan een staander die haaks op het frame is
gemonteerd. Het geheel hangt met,behulp van de klassieke
en zeer doeltreffende twee spiraalvormig gebogen stukjes
ijzerdraad aan de vliegerlijn. Het vernuftige ont
spanmechaniek werkt als volgt. De gondel treft ergens
onderweg van vliegeraar naar vlieger een obstakel, deze
ontmoeting veroorzaakt een licht inveren van het U-frame.
De staaf die vanaf het voorlopende U-been naar achteren
door het andere U-been loopt, daar kromgebogen is en het
vleugelspantouw vast houdt, krijgt gedurende korte tijd
speling, de spanlijn ontglipt en de ferry keert met
opgeklapte zeilen terug.
welke vlieger voor een boodschap
Als je aan vier verschillende vliegeraars zou vragen wat
nou de beste vlieger is om al die grapjes uit te halen
met boodschappers, dan krijg je wellicht ook vier
verschillende antwoorden. Ondanks de vele verschillende
persoonlijke voorkeuren valt er toch ook iets objectiefs
over te zeggen. Ik zal het verband tussen vlieger- en
boodschapperfamilies proberen duidelijk te maken. De
kleine boodschappertjes van ijzerdraad vliegen het beste
op dun glad vliegertouw zoals b.v. 11 kg geslagen nylon.
Vandaar dat niet al te grote vliegers het meest geschikt
zijn, het type vlieger maakt dan ook niet zoveel uit
zolang de stabiliteit maar goed is. Kruisvliegers, vier-
of zeskantjes enz. zijn prima, sleetjes en duikelaars
zijn minder geschikt. Snelheidsmaniakken zoals de
rolgordijnboodschapper zijn op hun best aan stijl staande
vliegers zoals bijvoorbeeld delta's en gengi's.
Boodschappers doen tenslotte vaak het langst over de
terug weg, de grootste tijdwinst is dan ook te behalen
door juist deze terugweg te versnellen. Een boodschapper
die licht is geconstrueerd en.over een efficiënt zeil
beschikt kan in principe tegen een loodrechte lijn
opklimmen, rolt zijn zeil volledig op en stort vrijwel
naar beneden. Voor de grotere vrachtvervoerende
boodschappers is uiteraard meer trekkracht van de vlieger
nodig. Is deze vracht een fototoestel, kijk dan goed uit
bij de retourvlucht. Het is nu juist zaak een niet te
stijlstaande vlieger te gebruiken. Maak in ieder geval
een soort opvanginrichting, een lap stof om de lijn
geknoopt werkt al, met de hand gaat ook wel, maar zelfs
met handschoenen aan kan de terugkerende boodschapper je
vingers kneuzen. Erg goed werkt een opvangtouw dat
schuivend op de vliegerlijn is geknoopt, met het uiteinde
in de hand en de schuifknoop enkele meters boven de grond
kun je het fototoestel rustig tot stilstand laten komen.
Als vlieger voor dit soort werk wordt veel gebruikt de
Conyne in al zijn variaties en vooral de verschillende
Types doosvliegers. Het Cody- systeem is tenslotte niets
anders dan een bemande boodschapper! Zoals ik al zei,
veel vliegeraars hebben zo hun vlieger die ze het meest
vertrouwen. Zelfgebruik ik vrijwel altijd mijn Pentanop
of meer Pentals in trein vliegend afhankelijk van de
windkracht en benodigde lift.
mini boodschapper
Op herhaald verzoek een tekening van een eenvoudige
boodschapper die van dun metaaldraad wordt gebogen en
uitstekend funktioneert. Door zijn geringe afmeting kan
hij ook voor kleine vliegers worden gebruikt.
Vanzelfsprekend kunnen alleen lichte voorwerpen zoals
papieren vliegtuigjes en heel kleine parachutes worden
meegenomen. De oogjes en lijnhaken worden loodrecht op
het vlak van tekening gebogen. Het gestreepte deel
schuift vrij in de rest. Als de taster stuit op het
stopstokje in de lijn, schiet ook het onderste draadje
van het zeil los, zodat de terugtocht omlaag begint. Met
het bovenste draadje blijft het zeil aan de boodschapper.
De staafjes tegen het zeil zijn van heel dun bamboe.
Lichte lasten kunnen aan het onderste schuifstaafje
worden bevestigd en glijden weg als het zeiltje
losschiet. Hangt de vliegerlijn te steil, dan kan een
luchtanker aan het stopstokje of aan de vlieger uitkomst
bieden. Deze konstruktie werd het eerst gepubliceerd in
VLIEGERS ZELF MAKEN, uitgegeven bij Cantecleer in 1980.
de klapvleugel
Hier volgt een bouwbeschrijving van een boodschapper die
geschikt is voor het vervoeren van een kleinbeeldkamera.
Frame: 75 cm lange aluminiumbuis met een 1/2 mm
wanddikte. Dit buis is in veel ijzerwaren winkels
verkrijgbaar. Vierkante buis werkt erg gemakkelijk voor
het bevestigen van de andere onderdelen.
Wielen: Voor last-dragende boodschappers voldoet
een ophanging aan ijzerdraadjes niet meer, goed draaiende
wielen verminderen de wrijving aanzienlijk. Er is wat
fantasie voor nodig om aan de juiste wielen met een
diameter van tenminste 3 cm en voorzien van een diepe
groef te komen. Ze zijn ook zelf uit dun triplex te maken
door twee grote en een kleine cirkel te figuurzagen. Boor
in het centrum van iedere schijf een gat voor de as en
lijm ze goed gecentreerd op elkaar. Om het wiel licht te
laten draaien kun je aan weerszijde een dun metalen
plaatje (blik) schroeven voorzien van een iets kleiner
gat, waarin de as precies past. De as kan een M3 of M4
bout zijn die bevestigd is aan een aan de zijkant van de
framebuis geschroefd aluminium plaatje. Plaats aan voor-
en achterzijde van de boodschapper wel twee van
ijzerdraad gebogen ogen om er voor te zorgen dat het
geheel niet van de lijn kan afvallen.
Zeil: Het zeiloppervlak is verdeeld in 4
spinnakernylon driehoeken met gelijke zijden van 75 cm.
Van de tophoeken zijn zo'n 5 á 10 cm afgeknipt om ruimte
te maken voor de bevestiging. Stik de driehoeken met een
ruime platstiknaad aan elkaar zodat er ruimte is voor het
geraamte van 5 mm fiberglas of wat lichter ist6 mm
bamboe. Stik op iedere naad op 20 cm van de rand lusjes
voor de bevestiging van de verstaging. Het middelste stag
dient ter instelling van de vlieghoek (het zeil gebruikt
niet alleen de horizontale stuwkracht van de wind maar
probeert zoveel mogelijk lift mee te snoepen). De andere
stagen lopen aan weerszijden in een V naar het
ontspanoog. Er kan eventueel een tweede draad van het
frame naar de Vtouwen geknoopt worden waarmee in gesteld
wordt hoever het zeil terug klapt, dit voorkomt een
zelfvernietigende snelheid bij terugkeer.
Zeilophanging:
De twee fiber/bamboe stokken van iedere vleugel zijn
bevestigd in een houder van plastik of multiplex onder
een hoek van 600. In fig. is te zien hoe deze houders
draaibaar aan het frame gemonteerd zijn. De middelste
staaf is niet draaibaar bevestigd waardoor het zeil na
inklappen een vaan werking krijgt.
Vrachtbevestiging: Onder het voorste wiel hangt
een vertikale buis die in de lengterichting kan
scharnieren om zich aan de vlieghoek aan te passen.
Bevestiging van b.v. een kamera onder aan deze buis
stabiliseert de klapvleugel nog meer waardoor de foto's
onder de tevoren gewenste hoek genomen worden. Voor
bediening van de kamera kan gekozen worden voor een
tijdklokje, elektrische kontakten op de vliegerlijn,
mechanische stop met draadontspanner of eventueel
radiografische bediening.
parachute werper
Dit simpel mechaniekje van ijzerdraad stelt een
parachute werper voor waarbij de af te werpen parachute
zelf dienst doet als zeil om het geheel omhoog te
krijgen. Het werkt gegarandeerd goed zolang je het geheel
zo licht mogelijk houdt. De parachute is namelijk niet zo
efficient voor het omhoog brengen van gewichten.
parachute boodschapper
Hierbij verraad ik dan mijn eigen luiheid, ik voel er
gewoon niet veel voor om die verdraaide parachuutjes op
te gaan halen Om nu tyvek wegwerp parachuutjes te blijven
maken zag ik ook niet zo zitten. Vandaar dit maffe ding,
het brengt de parachute terug alwaar die vandaan komt; de
vliegeraar. De werking is als volgt. Omhoog gaat het
zoals de parachute-werper, bij de stop wordt de parachute
echter niet afgeworpen, maar het mechaniek van een oude
omgebouwde wekker loopt af (simpel door een stukje
ijzerdraad uit het raderwerk weg,te trekken) waardoor een
touw op een klein haspeltje gewonden wordt. Dit touw
loopt naar de top van de chute en doet deze inklappen en
in een kartonnen trechter verdwijnen. Het geheel komt
daarna op de gebruikelijke wijze naar beneden. Jammer
genoeg werkt het nog niet echt lekker, er is flink wat
wind nodig voordat de chute genoeg trekkracht levert en
dan is er al gauw op grotere hoogte zoveel wind dat de
boodschapper in opgevouwen toestand niet meer terugkomt.
Wellicht kan de vorm van de parachute nog wel aangepast
worden zodat hij wat meer stijgkracht levert, ik denk aan
een vorm die wat op de spinnaker van een zeilschip lijkt.
|